Etyka Środowiskowa ZHP to program oraz system szkoleń, którego celem jest propagowanie postaw i przekazywanie wiedzy dotyczącej etycznego korzystania ze środowiska naturalnego. Chcemy w harcerzach i instruktorach ZHP budować postawę troski o środowisko naturalne we wszelkich działaniach, zarówno harcerskich, jak i codziennych, ze szczególnym uwzględnieniem działań na świeżym powietrzu (rajdy, biwaki, wycieczki, obozy…). Chcemy, aby Związek Harcerstwa Polskiego był organizacją pionierską w zakresie budowania świadomości przystającej do zmian i wyzwań XXI wieku. Celem nie jest uczenie sztywnych zasad, lecz budowanie określonego sposobu myślenia o konsekwencjach swoich działań w kontekście ich oddziaływania na środowisko naturalne.

Za cel główny stawiamy sobie wychowanie do wartości, jaką jest dbałość o otaczające nas środowisko naturalne, którego wszyscy jesteśmy częścią, wynikającą wprost z Prawa Harcerskiego:


Ekologiczne Prawo Harcerskie

Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać – poznaje zależności rządzące światem przyrody, chce wiedzieć więcej o jej skomplikowanej strukturze. Poznaje miejsce oraz wpływ człowieka w środowisku. Rozumie potrzebę dbania o środowisko naturalne, rozumie w jaki sposób natura wpływa na jego ciało i ducha oraz dlaczego jest ona podstawową potrzebą każdej jednostki ludzkiej.

Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach; nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. Dba o czystość swego ciała oraz swego otoczenia. Nie truje siebie ani innych. Swymi działaniami nie przyczynia się do zaśmiecania środowiska.

Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. Dba o środowisko naturalne oraz uczy innych, jak to robić. Pragnie zostawić ten świat odrobinę lepszym, niż go zastał.

Harcerz jest oszczędny i ofiarny. Nie kupuje niepotrzebnie, stara się ograniczyć generowanie śmieci. Nie korzysta z jednorazowych opakowań i naczyń. Kupując pamięta o odpowiedzialnej i zrównoważonej produkcji oraz transporcie towarów. Stara się kupować lokalnie. Zawsze ma ze sobą własną siatkę na zakupy.

Harcerz jest zawsze pogodny. Czerpie radość z przebywania na świeżym powietrzu i umie to przekazać innym.

Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. Pamięta, że jego działania mają wpływ na innych. Nie hałasuje na szlaku. Wie, że każdy śmieć może stać się śmiertelną pułapką dla zwierząt. Szanuje dzikie życie.

Harcerz postępuje po rycersku. W życiu codziennym, w każdej nawet najmniejszej czynności pamięta o wartościach związanych z etyką środowiskową. Dbanie o przyrodę na każdym kroku jest dla niego punktem honoru. Nie oczekuje poklasku – świadomość pozostawienia tego świata odrobinę lepszym jest dla niego najlepszą nagrodą. Jest rycerzem i obrońcą tych, którzy sami głosu nie mają i nie mogą upomnieć się o swoje prawa. Poprzez swoje działania staje się wzorem do naśladowania.

Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom i wszystkim swoim przełożonym. Jest posłuszny ideałom, które wyrażone są w Prawie Harcerskim. Postrzega przyrodę jako naszą wspólną wartość, o którą należy dbać.

Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. Gdy harcerz obiecał, nie idzie na skróty. Nie szuka wymówek, tylko sposobów. W każdej chwili, nawet w najprostszych codziennych czynnościach harcerz pamięta o wartościach, na które przyrzekał i postępuje tak, by jego wpływ na środowisko naturalne był jak najmniejszy.


Na program etyki środowiskoej składają się następujące treści:

  • Programu Leave No Trace, a w szczególności elementy wiedzowe i system szkoleń.
  • Tradycje puszczańskie.
  • Podstawy naukowe, w szczególności z dziedziny tzw. ekologii rekreacji (ang. recreational ecology).

Siedem Zasad Leave No Trace

  1. Planuj i przygotuj się odpowiednio
  2. Wędruj i obozuj na wytrzymałych powierzchniach
  3. Pozbywaj się swoich odpadów odpowiednio
  4. Zostaw to, co znajdziesz
  5. Minimalizuj wpływ ognisk
  6. Respektuj dzikie życie
  7. Pamiętaj o innych